Tăng huyết áp - hay huyết áp cao - là một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng làm tăng đáng kể nguy cơ mắc các bệnh về tim, não, thận và các bệnh khác. Ước tính có khoảng 1,13 tỷ người trên thế giới bị tăng huyết áp, hầu hết (2/3) sống ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Năm 2015, cứ 4 nam thì có 1 nam và 1/5 nữ bị tăng huyết áp. Ít hơn 1/5 người bị tăng huyết áp có vấn đề trong tầm kiểm soát. Tăng huyết áp là nguyên nhân chính gây tử vong sớm trên toàn thế giới. Một trong những mục tiêu toàn cầu về các bệnh không lây nhiễm là giảm tỷ lệ mắc bệnh tăng huyết áp xuống 25% vào năm 2025
Tăng huyết áp là gì?
Theo WHO, một người lớn bị tăng huyết áp thực sự khi huyết áp tối đa, huyết áp tâm thu ≥ 140 mmHg và/hoặc huyết áp tối thiểu, huyết áp tâm trương ≥ 90 mmHg hoặc đang điều trị thuốc hạ áp hàng ngày hoặc có ít nhất 2 lần được bác sĩ chẩn đoán là tăng huyết áp.
Các yếu tố nguy cơ của tăng huyết áp là gì?
Các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi bao gồm chế độ ăn uống không lành mạnh (tiêu thụ quá nhiều muối, chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, ăn ít trái cây và rau quả), lười vận động, tiêu thụ thuốc lá và rượu và thừa cân hoặc béo phì.
Các yếu tố nguy cơ không thể thay đổi bao gồm tiền sử gia đình bị tăng huyết áp, trên 65 tuổi và các bệnh đồng mắc như tiểu đường hoặc bệnh thận.
Các triệu chứng phổ biến của tăng huyết áp là gì?
Tăng huyết áp được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng”. Hầu hết những người bị tăng huyết áp không biết về vấn đề này vì nó có thể không có dấu hiệu hoặc triệu chứng cảnh báo. Vì lý do này, điều cần thiết là phải đo huyết áp thường xuyên.
Khi các triệu chứng xảy ra, chúng có thể bao gồm nhức đầu vào sáng sớm, chảy máu cam, nhịp tim không đều, thay đổi thị lực và ù tai. Tăng huyết áp nghiêm trọng có thể gây ra mệt mỏi, buồn nôn, nôn mửa, lú lẫn, lo lắng, đau ngực và run cơ.
Cách duy nhất để phát hiện bệnh tăng huyết áp là nhờ chuyên gia y tế đo huyết áp. Đo huyết áp nhanh chóng và không gây đau đớn. Các cá nhân cũng có thể tự đo huyết áp bằng các thiết bị tự động, tuy nhiên, việc đánh giá của một chuyên gia y tế là rất quan trọng để đánh giá nguy cơ và các tình trạng liên quan.
Các biến chứng của tăng huyết áp không kiểm soát là gì?
Trong số các biến chứng khác, tăng huyết áp có thể gây tổn thương tim nghiêm trọng. Áp lực quá cao có thể làm cứng động mạch, giảm lưu lượng máu và oxy đến tim. Áp lực tăng cao và giảm lưu lượng máu có thể gây ra:
Đau ngực hay còn gọi là đau thắt ngực.
Đau tim, xảy ra khi nguồn cung cấp máu đến tim bị tắc nghẽn và các tế bào cơ tim chết vì thiếu oxy. Càng để lâu dòng máu bị tắc nghẽn, tổn thương tim càng lớn.
Suy tim, xảy ra khi tim không thể bơm đủ máu và oxy đến các cơ quan quan trọng khác của cơ thể.
Tim đập không đều có thể dẫn đến đột tử.
Tăng huyết áp cũng có thể làm vỡ hoặc tắc nghẽn các động mạch cung cấp máu và oxy cho não, gây ra đột quỵ. Ngoài ra, tăng huyết áp có thể gây tổn thương thận, dẫn đến suy thận.
Tại sao tăng huyết áp là một vấn đề quan trọng ở các nước có thu nhập thấp và trung bình?
Tỷ lệ tăng huyết áp khác nhau giữa các khu vực của WHO và các nhóm thu nhập của quốc gia. Khu vực Châu Phi có tỷ lệ tăng huyết áp cao nhất (27%) trong khi Khu vực Châu Mỹ có tỷ lệ tăng huyết áp thấp nhất (18%).
Đánh giá các xu hướng hiện nay cho thấy số người trưởng thành bị tăng huyết áp đã tăng từ 594 triệu người năm 1975 lên 1,13 tỷ người vào năm 2015, với sự gia tăng chủ yếu ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Sự gia tăng này chủ yếu là do sự gia tăng các yếu tố nguy cơ tăng huyết áp trong các nhóm dân số này.
Làm thế nào để giảm gánh nặng của bệnh tăng huyết áp?
Giảm tăng huyết áp ngăn ngừa đau tim, đột quỵ và tổn thương thận, cũng như các vấn đề sức khỏe khác.
Phòng ngừa
Giảm lượng muối ăn vào (xuống dưới 5g mỗi ngày)
Ăn nhiều trái cây và rau quả.
Hoạt động thể chất thường xuyên.
Tránh sử dụng thuốc lá.
Giảm uống rượu.
Hạn chế ăn thực phẩm giàu chất béo bão hòa.
Loại bỏ / giảm chất béo chuyển hóa trong chế độ ăn uống.